“Getting to the summit is optional, getting down is mandatory.” – Ed Viesturs (enige Amerikaan die alle achtduizenders heeft beklommen)
De klim- en bergsport is niet vrij van risico’s. Dat kunnen we als USAC niet ontkennen. Echter kunnen de risico’s van de sport met een goede voorbereiding, partnerchecks, en een goede opleiding tot een aanvaardbaar minimum beperkt worden. Deze pagina geeft een overzicht van veelvoorkomende gevaren en risico’s en hoe we daar in verenigingsverband mee omgaan. De focus ligt op het buiten klimmen, en op het alpineren, maar let binnen natuurlijk ook op de veiligheid: doe de partnercheck en hou je focus bij het zekeren (al helemaal bij voorklim-zekeren). Doe geen dingen waar je niet toe bevoegd bent en luister naar medewerkers en kader.
Natuurlijk is deze pagina één keer doorlezen niet genoeg om alle ongelukken te voorkomen. Nog veel belangrijker is dat we risico’s, gevaren, en ongelukken samen bespreekbaar maken. We vinden het belangrijk om te weten hoe de veiligheid binnen de vereniging wordt ervaren. Heb je een (potentieel) gevaarlijke situatie meegemaakt, dan horen we dat graag, zodat we hier in de toekomst op in kunnen spelen. Laat het weten via bestuur@usac.alpenclub.nl en oc@usac.alpenclub.nl.
Mocht je bij een ongeval betrokken zijn is het van belang het te melden op klimongevallen.nl. Hier kunnen Nederlandse bergsporters, sportklimmers en bergwandelaars ongevallen of bijna-ongevallen registreren. Het doel van deze site is beter inzicht krijgen in wat er zoal mis gaat bij het beoefenen van de bergsport, en leren van de fouten van anderen.
Zie je iets gebeuren wat volgens jou niet veilig is, spreek anderen hierop aan. Word je zelf ergens op aangesproken? Hou het bespreekbaar en schiet niet gelijk in de verdediging. Durf kritisch naar jezelf te kijken. Er bestaan soms meerdere oplossingen voor een casus: probeer open te staan voor de voor – en nadelen van de technieken die je toepast en neem advies of kritiek niet op als een persoonlijke aanval.
Verantwoordelijkheid
Het voorlichten over het veilig beoefenen van de klim- en bergsport en het verzorgen van opleidingen en cursussen is een kerntaak van de USAC. Bij de opleidingen krijg je voorlichting over risico’s en leer je waar je grenzen liggen afhankelijk van hoe ver je bent in de sport. Dit geldt zowel voor de sportklim – als voor de alpiene cursussen.
Kennis van de sport moet je bijhouden. Dat je in een ver verleden een cursus hebt behaald betekent niet dat je alles nog uit je hoofd kent. Oefen en herhaal dingen die je geleerd hebt. Ben je een techniek vergeten? Schroom niet om het nog eens bij een kaderlid of ervaren alpinist na te vragen.
Er is niet altijd kader, of een gids, om te voorkomen dat je de grenzen van je kunnen overschrijdt – denk bijvoorbeeld aan de alpencamping. Natuurlijk kunnen we in verenigingsverband van elkaar leren, maar hou je eigen niveau en dat van anderen in de gaten en doe geen dingen waar je niet klaar voor bent. Veel ongelukken gebeuren door zelfoverschatting, vermoeidheid of gebrek aan focus. Een klimmer of bergsporter die verantwoord met zijn of haar sport bezig is beschikt over een goede dosis (zelf)kennis, durft om te draaien als iets te gevaarlijk is, en staat open voor aanbevelingen om de sport veiliger te maken. Onder de kopjes ‘Veiligheid in de Alpen’ en ‘Veilig sportklimmen’ staat uitgebreider beschreven waar je allemaal rekening mee dient te houden tijdens een tocht of als je buiten aan het klimmen bent. De benoemde risico’s en voorbereidingen vormen geen volledige lijst: veel factoren zijn situatie-afhankelijk. Neem in je eigen risico-inschatting zoveel mogelijk factoren mee die van toepassing zijn. Zorg dat risico’s en gevaren, maar ook klimniveau en mentale angsten bespreekbaar zijn, zowel bij de voorbereiding, tijdens de klim, als naderhand.
Veiligheid in de Alpen
Helaas zijn er in het verleden ernstige ongelukken gebeurd met SAC-leden, soms met een dodelijke afloop. Neem je eigen veiligheid en de veiligheid van anderen serieus.
Ben je voor het eerst in de Alpen of heb je net je C1 afgerond? Bespreek je plannen met meer ervaren alpinisten. Zelf al wat meer ervaring? Overschat jezelf niet. Wil je een tocht maken waar je niet zeker van bent? Betrek anderen bij je planning. Misschien is een meer ervaren alpinist wel bereid mee te gaan. Of wie weet is de gletsjer van je oorspronkelijke plan niet in conditie maar weet iemand een veel geschiktere tocht.
Neem voordat je op pad gaat genoeg tijd voor het uitstippelen van je tocht: lees de gidsen, bekijk de kaarten, en kijk wat het weer gaat doen. Bedenk ook of je als groep het juiste materiaal bij je hebt. Zijn er bijvoorbeeld nuts en cams nodig in de route? Denk naast klimmateriaal ook aan EHBO, bivakzakken, eten, drinken, extra kleding, en zonnebrand. Vergeet niet bij lokale toeristenbureaus te vragen naar condities van de gletsjer en de rotsen. Vooral oudere gidsjes kunnen misleidend zijn wat betreft condities: een gletsjer-F-toer uit de jaren ’90 kan nu een lastige puinhelling zijn met veel steenslag.
Duurt je tocht te lang of gaat het niet helemaal zoals gepland? Keer op tijd om! Bedenk of je ‘escapes’ hebt in je route; zijn er punten waar je kunt abseilen of gemakkelijk kunt omkeren? Stel jezelf ook van tevoren de vraag wanneer het te laat is om een bepaalde route-sectie nog in te stappen. Spreek bijvoorbeeld dingen af zoals: “Als we om 12 uur nog niet bij de instap van de graat zijn is het te laat en keren we om.”
Aarzel niet om tijdens de route te peilen hoe je groepsgenoten zich voelen, of uit te spreken hoe jij je voelt. Duurt het te lang? Is het spannend? Heb je genoeg gegeten en gedronken? Wil iedereen nog verder? Voel je niet bezwaard als je wilt omkeren. Het is beter om dit op tijd uit te spreken en verstandig te handelen dan door te gaan en in een onveilige situatie terecht te komen. Die berg staat er morgen ook nog.
Veilig sportklimmen
Ook voor buiten sportklimmen gelden veiligheidsrisico’s waar je binnen niet mee te maken hebt. Afhankelijk van waar je bent kan het zijn dat je een lange aanloop hebt naar een sportklimgebied. Het kan zijn dat de aanloop door een sneeuwveld of over een brak paadje gaat. Ben je hierop voorbereid? Is het verstandig om (wandel)schoenen mee te nemen? Bekijk ook goed in de topo’s hoe je route behaakt is, en of je rekening moet houden met steenslag of andere gevaren. Is de instap erg hoog? Ben je zeker genoeg van je klimniveau om naar de eerste haak te klimmen zonder te vallen?
Ook voor sportklimmers geldt: bespreek je plannen met anderen, blijf bij je eigen kennisniveau of ga met meer ervaren mensen op pad. Als je net je OV-SP hebt is kun je niet zomaar een multipitch instappen (al helemaal niet een van twaalf lengtes met maar vijf roestige mephaken). Dit klinkt voor de hand liggend, en jullie zijn allemaal slim maar we willen het jullie toch op het hart drukken. De rotsen zijn voor ons een grote speeltuin maar wel een met potentieel dodelijke klimrekken. Blijf nadenken en doe geen onbezonnen dingen.
